Hınıs'ın Kaya Yerleşkeleri
Güllüçimen (Peyik) Kaya Kilisesi Hınıs''taki kültür varlıklarının bir grubunu da Doğu Anadolu bölgesinde; Sarıkamış Çadır Kiliseler, Micingirt (İnkaya) Kiliseleri, Hanak Ortakent (Büyük Nakala) Kaya Yerleşmeleri, Çıldır Övündü (Yaşlop) Kaya Yerleşmeleri'ndeyer alan kiliselere ve kaya yerleşmelerine benzer şekilde karşımıza çıkan, kayaya oyma yapılar oluşturmaktadır'. Bunlardan biri,Hınıs ilçe merkezinin yaklaşık 4 km. batısında yer alan Güllüçimen (Peyik) Köyü'nün 300-400 m. güneybatısında yer alır .. Yörenin Bizans hakimiyetinde olduğu sırada yapıldığını tahmin ettiğimiz kayaya oyma şapelin, işleniş tarzı, Ihlara Vadisi'ndeki Kaya Kiliseleri de akla getirir. Doğu-Batı doğrultusunda oyulmuş, batıda bir giriş, doğuda da yarım yuvarlak apsisten oluşan tek nefli şapelin, batıdaki girişi yıkık durumdadır.
Yolüstü (Arus) Deresi'nde Kaya Yerleşmeler Yöredeki kaya yerleşmelerinden biri de, ilçe merkezine yaklaşık 8 km. mesafede, güneydoğu yönündeki Yolüstü(Arus) Deresi'nde yer almaktadır Tümüyle taştan olmasına rağmen kazımı darbelerine direnememiş olan bu yerleşimin, iki katlı olarak düzenlendiği ve üst katının şapel alt katlarmin barınma mekanı olarak yapılmış olduğu anlaşılmaktadır. ibadet mekanının üst katta, barınma mekanlarının ise alt katlarda yer alması bakımından, Çıldır'daki Övündü (Vaşlop) kaya yerleşmelerini akla getiren bu yapılar, aynı zamanda Diyarbakır'daki Hilar ve Hasun ile Adıyaman'da İndere Köyü'ndeki magara yerleşimlerini de dlişündürmektedir.Kazma darbeleriyle tamamen ortadan kaldırılan alt kattan üst kata, kayaya çentilmiş oyuklara basılarak çıkılır. Merdivenlerden sonra düzenli işlenmiş, yamuk biçimde narteks hüviyetinde bir mekana, oradan da yarım yuvarlak apsise sahip bir şapele ulaşılır. Şapelin güneyinde biri haç planlı, diğeri düzensiz şekilde işlenmiş iki küçük birim daha mevcuttur. Yöre halkı, kayaya oyma vaftiz kuyularının da geçmişte mevcut olduğunu ancak bunların sonradan define avcıları tarafından tahrip edildiğini ifade etmişlerdir. Kaya yerleşmenin batı tarafında kayaya oyma Latin Haçı yer alır.
Güllüçimen (Peyik) Kaya Kilisesi Hınıs''taki kültür varlıklarının bir grubunu da Doğu Anadolu bölgesinde; Sarıkamış Çadır Kiliseler, Micingirt (İnkaya) Kiliseleri, Hanak Ortakent (Büyük Nakala) Kaya Yerleşmeleri, Çıldır Övündü (Yaşlop) Kaya Yerleşmeleri'ndeyer alan kiliselere ve kaya yerleşmelerine benzer şekilde karşımıza çıkan, kayaya oyma yapılar oluşturmaktadır'. Bunlardan biri,Hınıs ilçe merkezinin yaklaşık 4 km. batısında yer alan Güllüçimen (Peyik) Köyü'nün 300-400 m. güneybatısında yer alır .. Yörenin Bizans hakimiyetinde olduğu sırada yapıldığını tahmin ettiğimiz kayaya oyma şapelin, işleniş tarzı, Ihlara Vadisi'ndeki Kaya Kiliseleri de akla getirir. Doğu-Batı doğrultusunda oyulmuş, batıda bir giriş, doğuda da yarım yuvarlak apsisten oluşan tek nefli şapelin, batıdaki girişi yıkık durumdadır.
Yolüstü (Arus) Deresi'nde Kaya Yerleşmeler Yöredeki kaya yerleşmelerinden biri de, ilçe merkezine yaklaşık 8 km. mesafede, güneydoğu yönündeki Yolüstü(Arus) Deresi'nde yer almaktadır Tümüyle taştan olmasına rağmen kazımı darbelerine direnememiş olan bu yerleşimin, iki katlı olarak düzenlendiği ve üst katının şapel alt katlarmin barınma mekanı olarak yapılmış olduğu anlaşılmaktadır. ibadet mekanının üst katta, barınma mekanlarının ise alt katlarda yer alması bakımından, Çıldır'daki Övündü (Vaşlop) kaya yerleşmelerini akla getiren bu yapılar, aynı zamanda Diyarbakır'daki Hilar ve Hasun ile Adıyaman'da İndere Köyü'ndeki magara yerleşimlerini de dlişündürmektedir.Kazma darbeleriyle tamamen ortadan kaldırılan alt kattan üst kata, kayaya çentilmiş oyuklara basılarak çıkılır. Merdivenlerden sonra düzenli işlenmiş, yamuk biçimde narteks hüviyetinde bir mekana, oradan da yarım yuvarlak apsise sahip bir şapele ulaşılır. Şapelin güneyinde biri haç planlı, diğeri düzensiz şekilde işlenmiş iki küçük birim daha mevcuttur. Yöre halkı, kayaya oyma vaftiz kuyularının da geçmişte mevcut olduğunu ancak bunların sonradan define avcıları tarafından tahrip edildiğini ifade etmişlerdir. Kaya yerleşmenin batı tarafında kayaya oyma Latin Haçı yer alır.
