Son günlerd üllkede 83 olan il sayısının 100’ e ilçe sayısının ise 1.000’e çıkarılması konuşuluyor. İl olmak için pek çok devasa büyüklükteki ilçeler sıraya girmiş ve Amerikanvari kulis yapmaya başlamışlar.
Tam da işin burasına bizim ütopyamız depreşiyor. HINIS İL OLMALI…
Birçoğunuz hemen olmayacak duaya âmin diyorsun. Hiçbir zaman doğmayacak çocuğu don biçme. Hayalin bu kadarı da fazla diyorsunuzdur. Hatta içinizden bazıları uydurukçu, Şövalye, Hayalperest vs. yakıştırmalarda bulunuyor olabilir. Olsun! Her türlü düşüncede serbestsiniz. Ancak; yakıştırmalardan önce yazıyı okuyun lütfen.
Peki, il olmanın şartları neler, Hangi kriterler karşılanmalı ve kaçının olması halinde bu ütopya gerçek olur.
Bir yerin il olması için günümüzde 8 kriter ortaya konmuş
1- MEVCUT ŞEHİRLİŞMİ:
Hınıs her ne kadar geçmişin en büyük, günümüzün en küçük ilçelerinden biri olsa da Hınıs ovasının ortasında olması ve gelişip genişlemeye elverişli olması, nüfusa göre ilçe bina sayısının hatırı sayılır düzeyde bulunması bu kriteri karşılayabilir.
2- 3-ULAŞIM EN YAKIN ŞEHİRE UZAKLIK DURUMU
Hınıs en yakın ile 150 Km den daha uzak mesafede olup, il olmak için en çok bu kriteri karşılamaktadır. Ayrıca İl olması durumunda ve NATO yolunun işlevleştirilmesiyle Kuzey-Güney illerini birbirine bağlamada merkezi konum durumundadır. Tarihi İpekyolu işlevini yerine getirebilecek niteliktedir.
4- HİNTERLAND
Ticaret mallarının kara veya deniz yoluyla ne kadar kolay ve geniş yerlere transfer edilmesini ifade eder. Hınıs’ın Güney ve Kuzey sınırlarının neredeyse tam ortasında bulunması, özellikle Zigana tünelinin faaliyete geçmesi, yine Nene hatun köyü civarından Palandöken altından yapımı devam ettiği söylenen tünellerin açılmasıyla ticari malların ulaşımıyla ilgili koşulları fazlasıyla karşılayabileceği
5- EKONOMİ ÇEŞİTLİLİĞİ
Her ne kadar ilçenin ekonomisi bugün itibariyle Hayvancılığa dayalı ise de; Ovada olması, toprak verimliliğinin yüksek olması, ürün çeşitliliğinin arttırılması ve sulama olanaklarının bol olması(özellikle barajın bitmesiyle) gibi nedenlerle birçok ilçeye göre şanslı durumda olması
6- EĞİTİM DURUMU
Hınıs geçmiş yıllarda okur-yazar oranında ülke ortalamasının üstünde eğitim seviyesine sahip ilçelerden biridir.
7- YÜZÖLÇÜM
Genel olarak Erzurum ülke genelinde en büyük yüz ölçüme sahip yerlerden biri olup, Özelde Hınıs birçok ilden daha büyük yüz ölçüme sahiptir. Kaldı ki il olması durumunda bağlanacak ilçelerle birlikte belki de ülkenin yarısından fazla ilinden daha büyük yüz ölçüme sahip olacaktır.
8- NÜFUS
Hınıs’ın il olabilmesinin önündeki belki en önemli engel nüfustur. Birçok ilde Hınıs nüfusundan daha fazla Hınıs’lı yaşamaktadır.
Şimdi asıl can alıcı soruya gelelim:
Bir yerin il yapılmasındaki amaç nedir? Bir yer neden il veya ilçe yapılır? Ya da Konuya daha geniş bir açıdan bakalım, hatta devasa açılardan inceleyelim. Ülkeleri neye göre ayırırız, bir ülkenin sınırlarını neye göre çizeriz. Sadece nüfus olarak düşünecek olursak bugün birçok devletin, ülke olmaması gerekmez mi? Bugün yeryüzünde ülkemizin orta nüfuslu illeri büyüklüğünde devletler yok mudur?
Yüz ölçümü olarak düşünürsek Hollanda’nın yüz ölçümü Konya kadar yok, ancak bugün dünyaya tarım ihraç ediyor.
Eğitim konusuna gelirse bir ülkenin ülke olması için eğitimin en yüksek ortalamada olması şart ise; Asya’daki adını vermek istemediğim, ilkel hayat yaşayan birçok devletin derhal devletliği düşürülmesi gerekmez mi?
Mevcut şehirleşme, Hinterlant, ekonomi çeşitliliği vs. hangi konuya el atarsak aynı. Yine (Ardahanlılar sakın kızmasın) sadece nüfusa, ekonomiye ve diğer kriterlere bakılacak olunursa Ardahan, Bayburt Vs. birçok ilin derhal il durumlarının düşürülerek onlardan daha büyük ve gelişmiş yüzlerce ilçenin derhal il yapılması gerekmez mi?
Öyleyse bir yere il statüsü vermek için nelere dikkat edilmeli, neler yapılmalı.
Amaç ülkenin kalkınması, bölgeler arası eşitlik, ekonomik ve sosyal açıdan makasın daraltılması ise büyük metropol illere insanları yığmak değilse, adil bir paylaşım, uzaklık, gelişime açıklık vs. ise bunun için HINIS tam bir biçilmiş kaftan niteliğinde.
İlçenin tarihi incelendiğinde 1500 lü yıllarda il statüsünde sancak beyliği yapması, yine geçmişte Varto, Bulanık, Malazgirt, Karayazı, Tekman, Karaçoban gibi birçok ilçenin Hınıs’tan ayrılmış olması önemlidir. En yakın ile olan mesafesi, Bugün nüfusu 1 milyonu geçen Malatya ile aynı tarihte ilçe olması, Halen Ağır ceza merkezi durumunda olmasının yanında Hınıs’ın il olması durumunda yakın ilçelerin Hınıs’a bağlanma hususunda ülkenin il olmaya namzet ilçelerine bağlanacak ilçelerden daha fazla istekleri olacakları da aşikârdır. Hınıs’ın il olması durumunda Şu an ülkenin değişik illerinde yaşayan belki yüzbinlerce insanın geri dönüşüne vesile olacaktır.
Netice olarak; Ütopyamızı yaşayıp, Hegemonyamızı haykırmalıyız HINIS İL OLMALIDIR
VESSELAM
